De voorgeschiedenis
Als kleine jongen kregen wij van onze ouders een treintje (o nee, het was van Sinterklaas….). Het was eind jaren 50, begin 60. Precies weet ik het niet meer.
Mijn ouders hadden het in die tijd niet zo breed, dus werd het een opdraaitreintje, zo een met een veer van twee keer draaien en drie keer kapot.
Het traject wat de trein moest afleggen was enorm. Je kent dat wel. Eén hele cirkel met een doorsnee van ongeveer 65 cm. Daar waren we dus na twee dagen al gauw op uitgekeken.
Pa ook niet achterlijk en ging met het hele spul terug naar de winkel (of was het toch Sinterklaas…) en kwam terug met een elektrische trein van het merk Trix Express, de grote concurrent van Märklin.
De starterset had 12 ronde en (ik meen) 6 rechte rails, een stoomlocje en 2 rijtuigen. Een merk wat zich kenmerkte door een systeem van drie railsstaven op een kartonnen ondergrond als bedding. Tussen de twee spoorstaven bevond zich een derde rails wat dienst deed als stroomgeleider. Hierdoor ontstond de eigenschap dat je drie treinen onafhankelijk van elkaar kon laten rijden.
De locs hadden aan de onderzijde sleepcontacten waarvan één op de rails en één op de extra middenrails sleepte.
Zo kon één trein rijden met stroomvoorziening tussen de linker rails en midden rails, de tweede trein kon rijden tussen de rechter rails en de middenrails en de derde trein kon rijden als je de baan ook nog eens had voorzien van bovenleiding.
Dit was natuurlijk schitterend, alleen moest je dan wel een treinstel hebben wat voorzien was van een pantograaf (de stroomafnemer op het dak van de trein die tegen de bovenleiding drukt).
Drie treinen laten rijden betekende wel dat je een groter traject moest hebben, anders was het continue oorlog op zo’n klein baantje.
Gezien de financiële omstandigheden en wij als kleine jongens ook geen geld hadden, bleef het lange tijd beperkt tot een klein baantje met af en toe een uitbreiding van een stukje rechte rails of een handwissel.
Zo sukkelde ons treintje over een baan die steeds weer opgebouwd en afgebroken moest worden want ruimte voor een vaste opstelling was er niet.
Afijn, je wordt ouder en er kwam een beetje de klad in het spelen met het treintje, dus verdween alles in een grote doos.
Het werd 1971
In 1971 ben ik getrouwd en ging wonen boven een bakkerij in Ede. Een groot huis van begin 1900. In 1973 werd onze eerste zoon geboren en ja hoor, tegen de tijd dat hij het kon snappen moest natuurlijk de trein weer rijden.
Echter, de rails was rood verroest, wissels functioneerden niet meer en tot overmaat van ramp was Trix overgestapt op een ander koppelprincipe van de rails op een kunststof bedding. Hoewel, zo’n ramp was dat nou ook weer niet, want de koppeling van die oude rails was nou niet echt om naar huis te schrijven. Veel slechte contacten waardoor de trein niet goed liep. Het nieuwe type rails was echt een verbetering.
Dus alles moest vervangen worden. Bij ons in de straat (Parkweg) was een speelgoed en huishoudelijke artikelenwinkel van de familie Kloosterhof. Deze winkel verkocht Trix Express.
Mijnheer Kloosterhof was zelf een enthousiast Trix Express fanaat. Ik herinner mij uit mijn kinderjaren nog dat zo rond Sinterklaastijd een geautomatiseerde baan met meerdere treinen in de etalage stond opgesteld. Compleet met meerdere sporen, huisjes, verlichting, seinen en natuurlijk een station.
Het stond drie rijen dik met kinderen voor de etalage als de trein reed.
Afijn, rails en wissels (elektrisch) werd opnieuw gekocht en op een vrije kamer werd een tafel gebouwd waarop het nieuwe traject moest komen.
Dit traject bevatte 3 sporen waarvan één spoor voor een deel in een grot verdween.
Na voltooiing van de bouw van het traject en het bouwen van huisjes e.d. moest natuurlijk een en ander geautomatiseerd worden. In die tijd had je nog nauwelijks iets van elektronica, althans niet zoals nu in het digitale tijdperk.
Maar aangezien ik bij de toenmalige PTT Telecom werkte was het niet zo moeilijk om aan afgekeurde relais te komen. Die werkte dan wel op 48 Volt, maar dat mag de pret niet drukken.
Een enorm paneel met relais werd gebouwd om alle besturingen, seinen en stroomdoorgifte te regelen.
Dit heeft gewerkt tot in 1977.
1977, de verhuizing
Ondertussen was ons gezin uitgebreid tot 5 personen: vader, moeder, 2 zoons en een dochter.
Het huis was dan wel groot genoeg, maar voor de kinderen was er buiten weinig te beleven. We woonden op het drukste punt in Ede schuin tegenover het station Ede-Wageningen. Dus veel speelgelegenheid was er niet.
We kochten een huis aan de andere kant van Ede (wijk Veldhuizen) en dus moest het treinemplacement worden afgebroken. Ook nu verdween alle treinmaterialen in een doos om er voorlopig niet meer uit te komen. Totdat de oudste zoon op een leeftijd kwam dat hij er zelf mee wilde spelen. Op de slaapkamer, die hij met zijn broertje deelde, werd alles aan de kant geschoven en een nieuwe tafel gebouwd waarop het oude traject weer werd opgebouwd. Maar nu zonder automatisering. Wel werd er een aanvang gemaakt om bovenleiding te bouwen. Portalen bouwen van dik lasdraad en bovenleiding solderen.
Dat portalen bouwen ging uitstekend, maar bovenleiding maken daar ben ik echt op afgeknapt. Wat een hondenbaan. Daar ben ik dan ook meteen mee gestopt.
Maar ja, kinderen worden groot en gaan naar het voortgezet onderwijs en worden overladen met huiswerk. Dus moest er ruimte gemaakt worden om een tafel te kunnen plaatsen om huiswerk te maken.
Je raadt het al, de trein moest er weer aan geloven. Alles verdween weer in de doos. We praten nu over 1986.
Zo wordt het 2006
Kinderen zijn al jaren het huis uit, zijn getrouwd of wonen samen. De natuur doet zijn werk en ja hoor, er komt nageslacht.
De ouwe wordt Opa… Daar zullen we het verder niet over hebben, want dat gevoel kan je alleen ervaren als je zelf Opa of Oma bent. Je kunt daar met een normaal mens niet over te praten.
Inmiddels is het oudste kleinkind 7 jaar (2006) en heeft van zijn moeder gehoord dat Opa een trein op zolder heeft liggen. Hij moest maar eens aan Opa vragen of die trein het nog wel doet.
Tja, dan ga je maar eens op zoek waar dat spul allemaal is gebleven, want in de afgelopen 20 jaar is er wel eens wat heen en weer geschoven op zolder en hebben daar enkele verbouwingen plaatsgevonden.
Hoera, alles is er nog. Hoewel, seinpalen en huisjes geheel in de vernieling door de niet al te voorzichtige behandeling van de opbergdozen.
Eerst maar eens beginnen met sorteren en schoonmaken van de rails, motoren van de treinstellen smeren met een drupje olie en alles liep weer “als een trein”.
Gezien de leeftijd van de diverse treinstellen en de vele “kilometers” die ze hebben gereden waren de sleepcontacten niet meer zoals het zou moeten zijn.
Op internet gezocht naar eventuele hobbybeurzen waar misschien ook iets met treinen te doen is. Dan gaat er een wereld voor je open. Het stikt werkelijk van de verenigingen die zich bezig houden met alles op gebied van treinen. Regelmatig worden er beurzen gehouden die gespecialiseerd zijn in treinen van verschillende merken.
Ondanks dat het merk Trix Express niet meer bestaat (opgekocht door Märklin) is er nog steeds een levendige handel en verenigingsleven die zich richt op dit merk. Dus op het 3-railssysteem.
Datum van de eerstvolgende beurs opgezocht (Houten) en met één van mijn zoons er naar toe. Je kijkt je ogen uit. Het één nog mooier (en duurder) dan het ander. Want vergis je niet, treinenhobby is uitgegroeid tot een erg dure hobby.
We hebben wat materiaal ingeslagen om met de bouw te kunnen beginnen.